چگونگی مطالبه نفقه
براساس ماده اصلاحی ۱۳۸۱ قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف زن که لباس، اثاث و لوازم منزل، و هزینه درمانی و خورد و خوراک و مسکن که زن آن ها را به واسطه احتیاج خود بدانها نیاز دارد یا این که به واسطه مریضی یا کمبود در زندگی به آن‌ها احتیاج پیدا خواهد کرد.
نحوه محاسبه میزان نفقه زن
برای محاسبه نفقه زن می‌توان به وضع مالی و شئونات زندگی زوجین و وضع مالی شهروندان استناد کرد و در صورتی که زوجین نحوه محاسبه را قبول نکنند، نظر یک کارشناس در این مورد می‌تواند ملاک قرار گیرد.
نحوه پرداخت نفقه
پرداخت نفقه با زندگی زناشویی شروع می‌شود. بنابراین در عقد دائم یا موقت در صورت توافق نیز زوج موظف به پرداخت نفقه است. تمکین زن نسبت به شوهر موجب پرداخت نفقه می‌شود.
تمکین به معنای لذت بردن شوهر در امور جنسی است مگر این که زوجه بیماری خاصی داشته یا عذر شرعی نسبت به انجام این چنین کاری داشته باشد.
البته تمکین در معنا و مفهوم عام به معنی فرمانبرداری زن از شوهر، خوش رفتاری و خوش اخلاقی نسبت به شوهر و اقامت در منزل شوهر است. در صورتی که زنی از شوهر خود تمکین نکند، به او ناشزه می‌گویند.
براساس ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی اگر زن از شوهر خود تمکین نکند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
تکلیف زوج نسبت به زوجه ای که بدون اجازه او خانه را ترک کرده است
زوج موظف است که برای زوجه خانه‌ای مستقل و آزاد را فراهم کند. حال اگر منزل مطابق شئونات زن نباشد یا به واسطه آن شرافت و حیثیت او لکه دار شود می‌تواند منزل را ترک کند و تا زمان برگشت به خانه باید نفقه را دریافت کند.
براساس قانون ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر برای او تعیین می‌کند اقامت کند، مگر این که براساس قانون مدنی حق اختیار منزل را داشته باشد.
براساس قانون ۱۱۱۵ قانون مدنی، زوجه باید در منزلی که شوهر برای او تعیین می‌کند زندگی کند، مگر این که ترس از آبروریزی یا صدمه جانی را داشته باشد و بنابراین می‌تواند منزل را ترک کند و در این حالت شوهر هم باید نفقه او و فرزندان را پرداخت کند.
ضمانت اجرایی برای عدم پرداخت نفقه
در صورتی که شوهری نسبت به پرداخت نفقه به زن خود کوتاهی کند در این صورت زن می‌تواند علیه او شکایت کرده و حتی می‌تواند علیه او دادخواست حقوقی تسلیم کند.
شکایت کیفری
زوجه می‌تواند در یک برگ نسبت به شوهر خود شکایت نامه‌ای را تنظیم کند و دادگاه نیز شوهر را محکوم کرده و او باید نفقه زن را بدهد. عدم پرداخت نفقه باعث می‌شود تا زوج به زندان محکوم شود. نکته مهم این که نفقه گذشته را می‌توان با دادخواست حقوقی و نفقه زمان حال را نیز می‌توان از طریق کیفری مطالبه کرد.
براساس ماده ۶۴۲ اگر شخصی علی رغم استطاعت مالی نفقه زن و فرزندان خود را واریز نکند، دادگاه او را به حبس ۳ ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم می‌کند.
براساس ماده ۶۴۲ قانون مدنی هر کسی که با وجود استطاعت مالی و تمکین زن، نفقه زن و فرزندان خود را پرداخت نکند، دادگاه او را حداقل به ۳ ماه و یک روز تا حداکثر ۵ ماه به زندان محکوم می کند.
جرم مستمر
پرداخت نفقه جزء جرائم مستمر است، در صورتی که شوهر از واریز نفقه تیر ماه امتناع کند، زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کرده و خواستار پرداخت نفقه تیر ماه شود، حتی اگر شوهر بعد از پرداخت ماه تیر، از واریز نفقه ماه مرداد نیز امتناع کرد، زوجه می‌تواند دوباره علیه او شکایتی را تنظیم کند، عدم واریز نفقه یک جرم مستمر است و در صورتی که شاکی از شکایت خود صرف نظر کند، پرونده بسته خواهد شد.
دادخواست حقوقی مطالبه نفقه
زوجه می‌تواند با ارائه دادخواست حقوقی به دادگاه، نفقه ایام گذشته خود را دریافت کند و شوهر نیز ملزم به پرداخت نفقه دوران گذشته است.
نحوه ارائه دادخواست حقوقی
زوجه می‌تواند دادخواست خود را در دو نسخه تنظیم کرده و به دادگاه تسلیم کند. زوجه باید در دعوی نفقه تمبری را باطل کند. حتی می‌تواند از شوهر خود درخواست کند تا هزینه دادرسی را نیز پرداخت کند، در صورتی که مرد نسبت به پرداخت نفقه ناتوان باشد، یا از واریز نفقه امتناع کند، یا هیچ مالی را به زن پرداخت نکند، در این صورت زوجه می‌تواند درخواست طلاق کند. از موارد عسر و حرج است